Acıdan ve Yalnızlıktan Gelen Bir Adamın Resimleri Üstüne Notlar

(...)
IX/ ACI /YALNIZLIK /UMUTSUZLUK

"Study from the Human Body," 1949

Bacon'ın dünyasının anahtar sözcükleri değil, onun gerçeğini doğrudan doğruya dile getiren sözcükler bunlar. O dünyayı açıklayabilecek, o dünyayı adlandırabilecek sözcükler.
Bacon'ın akrabalarından, yakınlarından söz ederken, Leonardo'nun adını anmadım. Belki yanıldım. Ressam Leonardo ile Bacon arasında bazı yakınlıkların olması gerek. Bu büyük ustanın şu notu, bana öyle geliyor ki Bacon'ı yakından ilgilendirmiştir: "Figürlerine, kişilerin kafasında yer alan düşüncelerin açıklayıcı görünümünü ver."
Leonardo'nun bu kendi kendine verdiği salık, kanımca, Bacon'ın resimlerinde yüzyılar sonra gerçeğini buluyor. Bir farkla: Kişilerin kafasındaki düşüncelerin yerini, burada (Bacon'ın resimlerinde) içinde bulundukları yer alıyor. Ya da, herkes böylesi yalnızlık, acı ve umutsuzluk içinde olmadığına göre, bazı kişilerin diyelim. Ama Bacon, "bazı kişileri" tanımıyor. O kendi (ve kendisi gibilerin) yalnızlığını, acısını ve umutsuzluğunu çizip boyuyor. Bu açıdan onun resmini, yalnız resim olarak ele alamayız. Yalnız güzel, çirkin, başarılı ya da başarısız resimler olarak değerlendiremeyiz.
Bu resimlerde, eşseviciliğin, alkolün, uyuşturucuların birleştirici ya da ayrıcı özelliğini, o çırpınan, o parçalanan, o bunalan, o kendinden başka tutanacak dal bulamayan, o çıplak ampulün altında yalnızlığını yaşayan, o geceleri ya  da sabahları lavabolara kusan, o kendini kapatılmış (ya da daha korkuncu, boşlukta duyan), o yüzünü (kişiliğini) keşfetmek için aynalarda kendini arayan, o merdivenlerden güçsüz bacaklarıyla inen ve o, hep kan ağlayan insanı, sanatçının kendisini ya da benzerlerini görüyoruz.
Gene, büyük Leonardo'ya döneceğim: "Umutsuzu nasıl resmetmeli?" sorusuna şu karşılığı veriyordu: "Umutsuz, bir bıçakla yaralayacak kendini. Giysilerini paramparça edecek. Ve bir eliyle de yarasını parçalayacak. Ayakları ayrık olacak, bacakları bükük. Tüm bedeni yere doğru eğilmiş..."
Bir "resim" tarihçisi değilim, Leonardo'nun bu umutsuz figürünün varolup olmadığını, varsa hangi tablosunda ve bu tablonun nerde bulunduğunu bilmiyorum. Ama bu betimlenen kişiyi, bir süre önce gördüm: Paris'te, Bacon adlı bir adamın resimlerinde.

1977, Ferit Edgü, Şimdi Saat Kaç
(sayfa 30-31)